دهمین دورۀ حراج تهران در شامگاه جمعه 21 دیماه 97 با حضور هنرمندان جوان و معاصر کشور در هتل پارسیان آزادی برگزار شد. این حراج که در ادامۀ ادوار ششم و هشتم، سومین دورۀ معرفیِ آثار هنرمندان جوان و معاصر بود؛ با حضور 114 اثر متعلق به 105 هنرمند آغاز شد. اما پیش از برگزاری حراج از 114 اثر حاضر، اثر پیلارام با کمینۀ قیمت 800 تا 1200 میلیون تومان از گردونۀ حراج حذف گردید. بدین ترتیب 113 اثر در این حراج چکش خوردند و تنها یک اثر پس از پایان مراسم به شکل Aftersell به فروش رسید و دهمین دورۀ حراج تهران دورهای شد که تمام آثار آن به فروش رسید. باید در نظر داشت که این حراج طبق استانداردهای بینالمللی و بر اساس فرمول جهانی قیمتگذاری در حوزۀ هنرهای تجسمی، با در نظر گرفتن مارکت هنرمندان در داخل کشور رقم پایه قیمت کلیۀ آثار را برآورد مینماید و موفقیتهای حاصل از این دقت در حراج دهم به روشنی مشهود است.
این دوره نسبت به دورههای پیشین خود آثار زیادی از هنرمندان پرکار جوان و آثاری از دهۀ کنونی در خود داشت که این حجم از آثار هنرمندان جدید تا پیش از این در حراج بیسابقه بود؛ بهطوریکه حراج دهم، شاهد حضور 31 هنرمند جدید برای نخستین بار شد.
حراج دهم و مقایسۀ آماری با دورههای گذشته
دهمین دورۀ حراج تهران در مجموع با فروش همۀ آثار عرضهشده و با احراز رقم 34 میلیارد و 403 میلیون تومان رکوردی تازه را ثبت کرد. این رقم با توجه به میانگین برآورد اولیۀ آن به مبلغ 29 میلیارد و 50 میلیون تومان توانست نرخ رشدی 18درصدی در عرصۀ معاملات هنری رقم زند. روند افزایش قیمت پایه، رشد منطقی و متعادلی را طی کرد که در مقایسه با آن، فزونی در میزان فروش، چشمگیر و موفقیتآمیز به نظر میرسد. فروش این دوره با رقم 34 میلیارد و 403 میلیون تومان در مقایسه با دو دورۀ همتای خودش، در دوسال گذشته در دورۀ هشتم که رقم نهایی آن 14 میلیارد و 492 میلیون تومان بود، رشدی 137 درصدی و 4/2 برابر آن فروش داشت. همچنین نسبت به مجموع فروش کل دورۀ ششم 179 درصد رشد و 8/2 برابر فروش داشت.
هچنین افزایش نقطهبهنقطۀ قیمت چکشخوردۀ حراج دورۀ دهم نسبت به دورۀ اول 1600 درصد و نسبت به حراج دوم 419 درصد و به همین ترتیب نسبت به دورههای سوم تا پنجم، به ترتیب، 155، 66، 33 درصد و نسبت به دورۀ ماقبل خود 10 درصد رشده داشته است.
در این دوره از حراج بازۀ قیمتی آثار چکشخورده از 15 میلیون تومان تا 4 میلیارد تومان نشان از تنوع بالای انتخاب آثار و انتخاب هنرمندان جوان و کلاسیک را داشت. بازۀ اولیۀ کارشناسی آثار نیز از 8 میلیون تا 4 میلیارد تومان متغیر بود.
منیر فرمانفرماییان، حسین زندهرودی، بهمن محصص، فرهاد مشیری، کوروش شیشهگران و ژازه تباتبایی 6 هنرمندی بودند که در مجموع 9 اثر میلیاردی از آنها در حراج عرضه شد. نمودار قیمت آثار چکش خورده نسبت به دو برآورد بیشینه و کمینه را در نمودار بالا دیدید.
مشخصات آثار دورۀ دهم
در بین 113 اثر حاضر در حراج، 32 اثر (28 درصد آثار) زیر 50 میلیون تومان، 27 اثر (24 درصد آثار) از 50 تا 100 میلیون تومان، 18 اثر بین 100 تا 200 میلیون و 23 اثر (20 درصد آثار) از 200 تا 500 میلیون تومان، 4 اثر بین 50 تا 1 میلیارد تومان و 8 درصد آثار به تعداد 9 اثر روی یک میلیارد تومان چکش خوردند. اما باتقسیمبندی ذیل مجموع رقم فروش آثار به ازای تعداد آثار موجود در آن بازه به تفکیک مشخص شده است:
در این دورۀ حراج تنوع زیادی در نوع آثار هنری به چشم میخورد، از چاپ دیجیتال عکس تا آیینهکاری، رنگ روغن و اکریلیک، پاستل، چاپ، کلاژ و حجمهای چوبی، فلزی، پاپیه ماشه و فایبر گلس را دربرگرفته بود.
در بین آثار موجود در این حراج آثار نقاشی با بیشترین فراوانی و تعداد 74 اثر مطابق معمول دورههای پیشین، بیشترین فراوانی را در بین مدیاهای دیگر داشت، بهطوریکه در مجموع آثار نقاشی 65 درصد از حجم آثار را داشت، همچنین به دلیل تنوع در تعداد و تنوع در سبک آثار نقاشی بود که توانست نزدیک به نیمی از فروش آثار و میزانی برابر با 43 درصد از فروش کل را به خود اختصاص دهد، پس از نقاشی نیز، دو رشتۀ حجم و نقاشیخط به میزانی تقریبا برابر فراوانی بیشتری نسبت به سایر مدیاها داشتند.
با توجه به تعداد آثار نقاشی و رقمی که از حجم فروش به خود اختصاص داده بود، میانگین فروش آثار برای هر یک اثرِ نقاشی رقمی برابر با 201 میلیون تومان میشود. این رقم برای سایر مدیاهای نقاشیخط 1/372 میلیون تومان و برای آثار مجسمه و حجم رقم شگفت 6/815 میلیون بود. این رقم بالا و بیسابقۀ فروش آثار مجسمه به دلیل حضور دو اثر حجم منیر فرمانفرمائیان و مجسمۀ پرندههای بهمن محصص بود که میانگین فروش برای هر اثر مجسمه را تا 815 میلیون تومان بالا برد. میزان فروش حاصل برای آثار هنری در این دوره ارقامی کمنظیر و بیش از همۀ دورههای پیش از خود بود که و نشاندهندۀ میزان موفقیت حراج تهران در دستیابی به ارتقای کیفی و کمی مارکتینگ هنر بود.
بر اساس قیمتهای پیش و پس از فروش علاوهبر اینکه بیشترین حجم فروش در حوزۀ نقاشی دیده میشود، شاخۀ نقاشی با رشد 22 درصدی نسبت به میانگین تخمین قیمتهای اولیه، میزان اشتیاق خریداران در حوزۀ نقاشی را بیش از سایر رشتهها به دست داده است. پس از نقاشی آثار عکاسی و کلاژ با مجموع قیمت 638 میلیون تومان، به رشدی 21 درصدی نسبت به میانگین قیمت اولیه رسید.
بیشتر بخوانید: تحلیلی اقتصادی بر سه حراج کریستیز، ساتبیز و بونامز لندن در ماه اکتبر
هنرمندان برتر دهمین دورۀ حراج
از میان 105 هنرمندی که آثارشان در حراج دهم ارائه شد، 29 هنرمند جوان و معاصر (متولدان دهه 1350 به بعد) شرکت داشتند، از این جهت حراج دهم تاکنون با بیشترین فراوانی هنرمندان جوان نسبت به سایر ادوار گذشته داشته است. بازۀ سنی هنرمندان این دوره از 31 سال( 1366- یحیی گمار و فرزانه وزیری تبار) تا 96 سال (1301- منیر فرمانفرماییان) بود.
بدینترتیب حراج دهم با میانگین سنی 61 سال جزو دورههای جوان حراج محسوب میشد. در حراج دهم علاوهبر حضور هنرمندان جوان، آثاری منتخب از 15 هنرمند از استادان نامداری که در قید حیات نیستند نیز در این حراج عرضه و به فروش رسیدند. همچنین آثار 40 هنرمند تثبیتشده و نام آشنای عرصۀ هنر که 10 صدرنشین جدول فروش در بین اسامی آنها قرار داشتند، در این حراج ارائه شدند.
اثر منیرفرمانفرماییان در دهمین دوره حراج تهران که گرانترین اثر این حراج شد.
فروش 9 اثر بالای یک میلیارد تومان در این حراج رکوردی تازه و دستاوردی جدید از حراج تهران در دهمین دورۀ خود بود. در این دوره منیر فرمانفرماییان با دو اثر، حسین زندهرودی، بهمن محصص، فرهاد مشیری با دو اثر، کوروش شیشهگران، ژازه تباتبایی و کامران یوسفزاده (وای.زی.کامی) 7 هنرمند میلیاردی دهمین حراج تهران شدند. مشهورترین و گرانترین اثر چکشخوردۀ این حراج آینهکاری روی گچ منیر فرمانفرمایان با قیمت چهار میلیارد تومان بود، که با کمینۀ قیمت 3 میلیارد تومان و با رشد 33 درصد چکش خورد. اثر بعدی میلیاردی این دوره، نقاشیخط حسین زندهرودی با همان قیمت اولیه و با نرخ رشد کمتری 3550 میلیون تومان چکش خورد.
با بررسیهای آماری دقیق از فروش آثار در این ده دورۀ حراج و مقایسۀ آن با دورههای پیشین رشد اقتصادی بازار هنر ایران به روشنی ملموس است که این رشد را میتوان زیر بنایی برای رشد و آفرینش آثار هنری دانست و ادامه حیات هنر را در گرو بازار آن دانست. اسامی ده صدرنشین برتر و ریز قیمت سایر هنرمندان برتر این حراج را در نمودار زیر ببینید:
اما در میان ده صدرنشین جدول، بیشترین میزان افزایش قیمت و نرخ رشد متعلق به ژازه تباتبایی بود که در رقابت تنگاتنگی دو برابر میانگین قیمت اولیه، به قیمت یک میلیارد تومان به فروش رسید. همچنین رتبۀ دوم بیشترین نرخ رشد در بین ده اثر برتر حراج نیز به اثر رضا درخشانی در این حراج تعلق گرفت که با نرخ رشد 29 درصدی به قیمت 900 میلیون تومان چکش خورد. نرخ رشد سایر آثار گرانقیمت این حراج را در نمودار ذیل ببینید:
بیشترین نرخ رشد در بین آثار دورۀ دهم حراج
دورۀ دهم از لحاظ شناساندن هنرمندان نسل جدید و آیندۀ بازار هنر ایران پیشروِ همۀ ادوار گذشتۀ خود بود و 31 هنرمند را برای نخستین بار معرفی کرد. آثار این هنرمندان نسل نو با استقبال سرمایهگذاران و خریداران حراج مواجه شد بهطوری آثار این هنرمندان نسل جدید در بین آثار بیش از قیمت مورد انتظار کارشناسان و برآورد اولیۀ آنها و با نرخ رشد بالا - نسبت درصد مقدار افزایش متغیر به مقدار اولیۀ آن- چکش خوردند.
بهطور کلی با بررسی نتایج این حراج میتوان گفت که در بین آثار این دور از حراج و از تعداد 105 اثر موجود، 58 درصد آثار بیش از قیمت برآورد بیشینه و مورد انتظار کارشناسان حراج چکش خوردند، 27 درصد آثار نیز بین دو رقم پایه پیشنهادی و تنها 2 درصد آثار کمتر از انتظار کارشناسان حراج و رقمی پایینتر از مینیمم قیمت پایۀ حراج چکش خوردند.
همچنین 92 اثر (88 درصد) آثار نسبت به میانگین برآورد اولیه رشدی مثبت داشتند و 43 اثر موجود رشدی بیش از 50 درصد (1.5 برابر میانگین قیمت اولیه) داشتهاند که در نمودار زیر تنها 17 اثری که رشد 100 درصدی داشتهاند، نمایش داده شده است.
با توجه به تقاضا و رقابت فعال خریداران، درصد قابل توجهی از آثار اقبال غیرقابل باوری در فروش برخوردار شدند، اما بیشترین نرخ رشد این دوره به تابلویی از مجموعۀ اسبهای "عصیان" اثر حسن روح الامین، هنرمند جوان 33 ساله رسید که برای نخستین بار در این حراج اثری ارائه داده بود. این اثر با رشد کمنظیر 271 درصد بالاترین نرخ رشد را از آن خود کرده است. دومین اثر با بیشترین نرخ رشد، نقاشیخط محمد سعید نقاشیان با عنوان "باران" بود که در رقابتی تنگاتنگ به نرخ رشد 250 درصد رسید. هر دو اثر این هنرمندان جوان در سال اخیر خلق شده بودند؛ همچنین یک چهارم آثار حراج در سال جاری خلق شده بودند. رشد قیمت آثار جدید هنرمندان معاصر و رشد تقاضاها برای خرید آثار جدید نشانۀ تطابق سلیقۀ خریداران و سرمایهگذاران هنر با آثار خلق شده در سال جاری بود. با گزینش5 اثر برتر، به توصیف آماری روند رقابت و افزایش قمیت آنها پرداخته شده است: